Şimal-Cənub Nəqliyyat Dəhlizi, Avropa, Rusiya, İran, Hindistan və Orta Asiya ölkələrini birləşdirən, strateji əhəmiyyət daşıyan qlobal nəqliyyat və ticarət marşrutudur. Rusiya bu dəhlizin reallaşmasını qlobal və regional səviyyədə bir neçə mühüm hədəfə nail olmaq üçün prioritetləşdirir.

1. Ticarət və İqtisadi Gəlir:
Rusiyanın əsas məqsədlərindən biri iqtisadi gəlirlərini artırmaq və ticarət marşrutlarını şaxələndirməkdir. Şimal-Cənub dəhlizi Hindistan, İran və digər Asiya ölkələri ilə ticarət əlaqələrini gücləndirmək üçün strateji bir yol təqdim edir. Rusiya, bu dəhlizin sayəsində Avrasiya məkanında logistika xərclərini və daşınma müddətini azaldaraq ticarət dövriyyəsini genişləndirməyi hədəfləyir. Bu, Rusiya üçün yeni iqtisadi imkanlar yaradır və ölkənin iqtisadi müstəqilliyini gücləndirir.

2. Avrasiya Nəqliyyat Qovşağına Çevrilmək:
Rusiya üçün digər mühüm hədəf, Avrasiya məkanında qlobal nəqliyyat qovşağına çevrilməkdir. Moskva, Şimal-Cənub dəhlizi vasitəsilə beynəlxalq nəqliyyat şəbəkəsinin əsas mərkəzlərindən biri olmağı planlaşdırır. Bu, yalnız iqtisadi mənfəət deyil, eyni zamanda strateji nüfuzun genişlənməsi üçün vacibdir. Dəhlizin reallaşması ilə Rusiya, Çin və ABŞ kimi rəqiblərdən üstünlük qazanaraq öz nüfuz dairəsini genişləndirməyi məqsəd qoyur.

3. Geosiyasi Mövqeyin Gücləndirilməsi:
Şimal-Cənub dəhlizi Moskvanın regional və qlobal siyasətdə geosiyasi mövqeyini gücləndirmək üçün bir vasitədir. Bu layihə Rusiya ilə İran və Hindistan arasında strateji əməkdaşlığı dərinləşdirir və regional balansda Rusiyanın rolunu artırır. Həmçinin, bu dəhliz Avropa İttifaqı və ABŞ-ın Rusiyaya qarşı sanksiyalarını zərərsizləşdirmək üçün bir növ “təzyiq aləti” kimi istifadə oluna bilər. Rusiya, Şimal-Cənub dəhlizi vasitəsilə Avrasiyanın nəqliyyat infrastrukturuna nəzarətini möhkəmləndirmək və öz maraqlarını qorumaq üçün böyük imkanlar əldə edir.

4. İrana Alternativ Marşrut Yaratmaq:
Şimal-Cənub dəhlizi vasitəsilə Rusiya, enerji resurslarının çatdırılması üçün daha effektiv və təhlükəsiz marşrutlar təmin etməyi hədəfləyir. Xüsusilə İran ilə enerji sahəsində əməkdaşlıq, Avropa və Asiya bazarlarına daha sürətli çıxış imkanı verir. Eyni zamanda, bu dəhliz ABŞ və Qərb ölkələrinin İran üzərinə tətbiq etdiyi sanksiyalar qarşısında alternativ marşrutlar yaradır. Bu, həm də İranın regionda geosiyasi və iqtisadi əhəmiyyətini artırmaqla Rusiya üçün strateji üstünlük yaradır.

5. Çin və ABŞ-la Rəqabət:
Rusiya, Çinin “Bir Kəmər, Bir Yol” layihəsinə qarşı balans yaratmaq və qlobal ticarət yollarında ABŞ-ın təsirini azaltmaq üçün Şimal-Cənub dəhlizini vacib hesab edir. Moskva, bu layihə vasitəsilə Asiya və Avropa arasında ticarət körpüsü quraraq, Çinlə rəqabətdə üstünlük qazanmağa çalışır. Eyni zamanda, ABŞ-ın iqtisadi və strateji təzyiqlərinə qarşı bir cavab olaraq bu dəhlizin reallaşması vacib bir addım hesab olunur.

Nəticə:
Rusiyanın Şimal-Cənub Nəqliyyat Dəhlizinin reallaşması ilə bir neçə mühüm strateji hədəfi var: iqtisadi, ticarət dövriyyəsinin artırılması, geosiyasi mövqeyin gücləndirilməsi və enerji resurslarının effektiv daşınması. Bu dəhliz, Rusiya üçün qlobal və regional müstəvidə böyük bir strateji vasitə rolunu oynayır və Moskvanın gücünü həm siyasi, həm də iqtisadi baxımdan artırır.    

 Aysel Bağırzadə